Acil Kontrasepsiyon Danışmanlığı

Bu makale 'Sağlık Profesyonelleri' için hazırlanmıştır.

Kontrasepsiyonun gelişmeye başladığı ilk zamanlarda, Amerika’da kontrasepsiyon amaçlı marketlerde kondom satılması dahi yasadışıydı. Progesteron (Levonorgestrel) içeren ertesi gün haplarının da benzer şekilde kullanımı tartışmalı idi.

Aralık 2011‘ de, Amerika Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı Kathleen Sebelius, Barack Obama’nın da desteğiyle , FDA ‘nın onayladığı Plan B (levonorgestrel) ilacının yaş kısıtlaması getirilmeksizin reçetesiz olarak satılmasını engelledi. 4 Nisan 2013 tarihindeki bir kararda, New York Doğu Bölgesi Hakimi Edward Korman Plan B isimli ilaçla ilgili, Sebelius’ un kararının "keyfi, kaprisli ve mantıksız" olduğunu ve "siyasi amaçlı ve bilime aykırı ve haksız olduğu sonucuna vardı. Bu sayede, Plan B reçetesiz ve yaş sınırlaması getirilmeksizin kullanılabildi.

Levonorgestrel içeren acil kontrasepsiyon ilaçları eczane ve marketlerde tüm yaşlarda bayan ve erkeklere satılabilir. Her ne kadar bu ilaçların prospektüsünde 17 yaş ve üzeri bayanlarda kullanılımı önerilmekte ise de her yaşta kullanılabilir.

Ülkemizde de bulunan Ella (Ulipristal) , progesteron reseptör antagonisti olup, korunmasız ilişki sonrası istenmeyen gebeliklerden korunmada erken kontrasepsiyon amaçlı kullanılır.


İlacın mekanizması ve klinik uygulaması

Levonorgestrel ve ulipristal, ovulasyonu geciktirerek veya engelleyerek kontraseptif etki ediyor. Levonorgestrel, ovaryen foliküllerin gelişimini yavaşlatıyor, ulipristal folikül rüptürünü engelliyor. Her ikisinin de, fertilizasyon ve fertilize ovumun implantasyonu üzerine etkisi yoktur. Yine bu ilaçların gelişebilecek gebeliğe yan etkileri yoktur. Levonorgestrel ve ulipristal bazen yanlışlıkla tıbbi düşüklerde gebeliği sonlandırmak için mifepriston ve misoprostol içeren ilaçlarla karışabilir.

Ertesi gün haplarının kullanımı için jinekolojik muayene veya gebelik testine gerek duyulmaz.

Oral kontraseptiflerin aksine, acil kontraseptif ilaçların günlük rutin kullanımları yoktur. Ekonomik engeller, bu ilaçların kullanımını kısıtlayabilir.

Hastaya danışmalık hizmeti

Acil oral kontraseptif satın alan bir kişinin kişisel bilgilerini eczacının bilmesi gerekli değildir. Cinsel saldırı mağduru kadınlara mutlaka acil kontrasepsiyon önerilmelidir.

Acil kontrasepsiyon ilaçları kullanacak bayanlara bazı konular belirtilmelidir:

• Acil kontrasepsiyon, oluşmuş hamileliği sonlandırmaz. 
• Bilinen veya şüphelenilen hamileliği olan bayanlarda acil kontrasepsiyon uygulanmamalıdır.
• Levonorgestrel içeren kontrasepsiyon ilaçları korunmasız ilişki sonrası olabilecek en kısa sürede, 72 saati geçmeksizin kullanılmalıdır. 
•  Ulipristal içeren kontrasepsiyon ilaçları korunmasız ilişki sonrası olabilecek en kısa sürede, 120 saati geçmeksizin kullanılmalıdır. 
• İlaç kullanımı sonrası 2-3 saat süre içerisinde kusma gelişirse mutlaka hekime danışılmalıdır. 
• Kişinin ilaç kullanımından 3 ila 5 hafta sonrasında gelişebilecek alt abdominal ağrısı durumunda hekime danışması ektopik gebelik ihtimali açısından belirtilmelidir. 
• İlaç kullanımına rağmen, menstruasyon dönemi 1 hafta ve üzerinde gecikirse gebelik testi yaptırması önerilmelidir. 
• Acil kontrasepsiyon ürünleri rutin kontrasepsiyon amaçlı veya bir menstrüel siklus içerisinde birden çok kez kullanılmamalıdır. 
• Acil kontrasepsiyon HIV/AIDS ve diğer cinsel yoldan bulaşan infeksiyonlara karşı koruyucu olmadığı vurgulanmalıdır.

Kaynak: Medscape