Son araştırmalar, ebeveynlerdeki depresyonun çocukların okul başarısını azalttığını gösteriyor

Depresyon, sadece kişiyi değil, tüm aile fertlerini ve özellikle de çocukları etkileyen ciddi bir hastalıktır. Bir çok araştırma, ebeveynlerde görülen depresyonun çocuklarda, gelişimsel, davranışsal, duygusal ve psikiyatrik sorunlara neden olduğunu gösterdi.

Ebeveyn depresyonunun çocuklardaki etkisi bilinmesine rağmen, çok az çalışmada çocukların okul başarıları incelendi. Mesela İngiltere’de yapılan çalışmada, annelerinde doğum sonrası depresyon görülen çocukların 11 yaşındaki IQ seviyeleri, yaşıtlarından daha düşük bulundu ve matematikten ek ders ve çalışma gerektirecek seviyede gerilik tespit edildi. 

Ebeveynlerde görülen depresyonun çocuklarda kalıcı bir etki bırakmadığını gösteren araştırmalarda mevcut. Yine İngiltere’de yapılan bir araştırmada gebelik sonrası depresyona giren annelerin çocukları 8 yaşında incelendi ve çocuklarda herhangi bir IQ farklılığı tespit edilmedi. 

Düşük okul başarısı çocukların gelecekteki sağlık durumları hakkında da bilgiler veren önemli bir kriter. Okuldaki başarı gelecekteki meslek, gelir ve bunların etkisiyle sosyal statüyü belirlediğinden kişilerin yaşamaları konusunda belirleyici bir rolü mevcut. 

Ebeveynlerde ki depresyonun çocuğu nasıl etkilediği konusundaki mekanizma aslında kompleks ve birbiri ile iç içe geçmiş konuları içeriyor. Bunlardan birincisi, depresyonun genetik temeli olduğu için, ebeveynlerde görülen depresyonun çocuklara kalıtım yolu ile geçerek okul başarısını etkileyebileceği yönünde. İkinci teoriye göre, doğum öncesi dönemde annede görülen depresyon, hormonal olarak dengesizliğe neden olarak anne karnındaki çocuğun bu dengesizlikten etkilemesine bağlı olabilir. Doğum sonrası dönemde gelişen depresyonda ise annenin, çocuğa yeterli anne sütü verememesi, ilgi ve şefkat eksikliğine bağlı olarak çocuklarda düşünsel ve zihinsel geriliğe ve dil gelişiminde yavaşlamaya neden olabilir. Üçüncüsü, ebeveynlerdeki depresyon, çocuklarla iyi iletişim kurulmamasında veçocukların problemlerini içlerine atmalarına bu nedenle içe kapanık ve başarısız bir çocuk olmaları neden olabilir.

Tıbbi literatürde farklı dönemlerdeki etkileri araştıran çalışmalar mevcut. Okul başarısı üzerine etkiler ise JAMA Psychiatry dergisi 2016 Şubat sayısında yayınlanan araştırmada ele alındı. Araştırmacılar, farklı yaş dönemlerindeki çocukların ebeveynlerinde görülen depresyonun okul başarısına etkisini araştırdı. Bir milyondan fazla çocuğun kayıtlarının incelendiği çalışmada gruplar; doğum öncesi, doğum sonrası, 1-5 yaş, 6-10 yaş, 11-16 yaş şeklinde oluşturuldu.

Araştırmanın sonuçlarına göre anne yada babada herhangi bir zamanda görülen depresyonun, zorunlu eğitimin son yılındaki çocuklarda başarının azalmasına neden olduğunu gösterdi. Bu sonuçlarda ailelerin gelir düzeyinin etkili olduğu anlaşılsa da özellikle annenin eğitim süresinin 9 yıldan kısa olduğu ailelerde, çocuklardaki okul başarısı daha belirgin olarak düşük olduğu görüldü. Çocuğun farklı yaşlarında (doğum öncesi, sonrası veya diğer yaş grupları) anne ya da babada görülen depresyonun okul başarısında genel bir düşüklüğe de neden olduğu anlaşıldı. Çocuğun cinsiyetinin de sonuçları etkilediği, özellikle annede gelişen depresyondan kızların erkeklere göre daha fazla etkilendiği gösterildi.

Bu geniş çaplı araştırmanın sonuçları, ebeveynlerde görülen depresyonun çocukların okul başarısını düşürdüğünü gösteriyor. Ebeveynlerdeki depresyona zamanında tanı konulması ve uygun şekilde tedavi edilmesi çocukların gelecekte daha başarılı ve sağlıklı bireyler olmasını sağlayacaktır. Bu nedenle özellikle ebeveyn olan bireylerin depresif şikayetleri olduğunda, çocuklarını da düşünerek, uygun tedavi için uzmanlara başvurmaları gerekiyor.


Kaynak: JAMA Psychiatry